Güneş Tutulması!

Türkiye’de güneşe yatırım 2008 yılında gündeme geldi. Ancak 57 bin megavat’a ulaşan kurulu gücümüzün bugün yalnızca 5 megavatını güneş enerjisi sağlıyor. Nedeni, yatırım sürecinin beklenenden uzun ve meşakkatli olması. EPDK, güneş enerjisine yönelik santral başvurularını ilk defa bu yılın haziran ayında alacak. Yatırımcıysa, 2008’den bugüne uzanan süreye “Güneş Survivor” adını koymuş.

2000 ile 2011’i kapsayan dönemde dünyada en hızlı büyüyen yenilenebilir enerji teknolojisi, fotovoltaik güneş enerjisi oldu. Güneş enerjisinde açık ara dünya lideri olan Almanya’da, geçtiğimiz yıl sekiz milyon hanenin yıllık elektrik ihtiyacını güneş enerjisinden karşılandı. Türkiye’de lisanssız üretim için izin verilen güneş enerjisi uygulamalarında maksimum kapasite 500 kilovatsaat (kW) olabiliyor. Lisanssız uygulamalardaki bu sınırın yükseltilmesi öngörülürken, lisanslı santrallar için yatırım sürecinin haziran ayında başlaması bekleniyor. Ancak yatırım sürecinde pek çok zorlukla karşılaştıklarını ifade eden yatırımcılar, 2013 yılına da kuşkuyla yaklaşıyor. Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) ve proje uzmanlarının verdikleri bilgiler ışığında “Güneş enerjisinde survivor” diye hitap edilen süreci özetledik.

Türkiye cazip ülke olacak

Gelişmekte olan piyasalarda güneş enerjisine yönelik bir rapor, 2013’te güneş enerjisi sektörünü Asya Pasifik, Latin Amerika, Ortadoğu, Afrika ve yükselen Avrupa ülkelerinin güçlendireceğini öngörüyor. Rapora göre dört yılda bu ülkelerde 30 GW kapasite inşa edilecek. Güneş enerjisinin gelişiminde en cazip olanlar Güney Afrika, Tayland, Şili, Romanya ve Brezilya. Bu ülkeleri ise Arjantin, Ekvador, Türkiye ve Meksika takip ediyor.

Dört Adımda ‘Başvuru’

1- Proje geliştirilecek sahaya ilişkin ölçüm izni alan şirketin MGM’den (Meteoroloji Genel Müdürlüğü) kuruluma ilişkin randevu alması. MGM’ye yapılan başvuruyu takiben en geç 15 gün içerisinde MGM tarafından sahada kontrole gidilmesi;

2- MGM tarafından onay verilmesinin ardından sahada en az 6 aylık ölçüm yapılması, kalan 6 aylık verinin ise MGM veri tabanından temin edilmesi;

3- Şirketlerce hazırlanan toplam 1 yıllık verilere ilişkin sonuçların lisans başvuru tarihinden en az 30 takvim günü öncesinde MGM’ye kontrol için iletilmesi;

4- 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında EPDK’ya güneş enerjisine dayalı lisans başvurusu yapılması.

Alım Garantileri

Yenilenebilir Enerji Uygulanacak Fiyatlar

Üretim Tesis Tipi (ABD Doları cent/kWh)

a. Hidroelektrik 7,3

b. Rüzgar 7,3

c. Jeotermal 10,5

d. Biyokütle 13,3

e. Güneş 13,3

Güneşte yerli katkı teşviği

Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi

 (ABD Doları cent/kWh)

1- PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı 0,8

2- PV modülleri 1,3

3- PV modülünü oluşturan hücreler 3,5

4- İnvertör 0,6

5- PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme 0,5

ADIM ADIM SURVİVOR

Mayıs 2008: ‘Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası’ dönemin Enerji Bakanı Hilmi Güler tarafından duyuruldu. Böylece Türkiye’ye kurulabilir güneş enerjisi ile elektrik üretim santrali (GES) kapasitesinin yaklaşık olarak da olsa adı konmuş oldu.

Ağustos 2008: Türkiye’de güneş enerjisi ile elektrik üretiminin teşvik edilerek uygulamaya alınmaya başlanması amacıyla Bakanlık’ta yasa tasarısı çalışmaları gündeme geldi.

Kasım 2008: “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna geldi.

Haziran 2009: 5346 SK’nın revizyon taslağı, yapılan değişikliklerle birlikte son halini aldı ve enerji komisyonundan çıkarak TBMM’ye gönderildi. Yasa 2009’da genel kurul gündemine alınmasına rağmen uzun süre görüşülmedi ve bir süre sonra oylanmadan gündemden çıkartıldı.

29 Aralık 2010: Taslak, değiştirilerek Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. 2013’e kadar kurulabilecek GES’lere 600 MW bağlantı kısıtı getirildi. Alım garantili fiyat desteği 13.3 cent/kWh olarak belirlendi. Yerli üretilecek malzemelerle ilk beş yıl için ek fiyat teşviği getirildi.

· Yasada her yatırımcının lisansa başvurmadan önce güneş enerjisini bir meteorolojik ölçüm sistemi kurarak ölçme zorunluluğu getirildi.

· Yasada belirtilen ve detayları alt mevzuatla hazırlanacak birçok konunun belirsiz kalması, proje hazırlıklarını yapmış veya yapacak firmalara belirsizlikler getirmiş oldu.

Ağustos 2011: Enerji Bakanlığı GES için başvuru yapılabilecek Trafo Merkezlerini ve başvuru yapılabilecek coğrafi alan sınırlarını yayınladı.

Ağustos 2011: EPDK, güneş enerjisi için yasada getirilen ölçüm zorunluluğuna ilişkin bir taslak ölçüm tebliği hazırlayarak görüşe açtı.

Şubat 2012: EPDK ölçüm tebliği ilk hali Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu tebliğ daha sonra 31.03.2012’de revize edildi.

Şubat 2012: Ağustos 2011’de Bakanlık kararı olarak yayınlanan coğrafi sınırlar kaldırılarak, onun yerine yapılacak ölçümle ispatlanmak üzere lisansa başvurulacak yerde belli bir değerin üzerinde güneş enerjisi elde edilmesi zorunluluğu getirildi.

Mayıs 2012: EPDK, GES lisans başvurularının 13-14 Haziran 2013’te iki gün içerisinde alınacağını ve tarım arazilerinin büyük bir kesimini kapsayan belli tarım vasfına sahip arazilerde GES kurulamayacağına ilişkin tanımları da içeren bir karar yayınladı. En az altı aylık ölçümün yapılmış ve verilerinin Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne iletilmiş olması zorunluluğu getirildi.

Haziran 2012: Şahsa ait olmayan her türlü arazinin kiralanması, tahsisi dahil olmak üzere tüm arazi izinlerini Başbakanlık onayına bağlayan bir Başbakanlık Genelgesi Resmi Gazete’de yayınlandı.

Temmuz 2012: Meteoroloji Genel Müdürlüğü ölçüm istasyonlarının kurulumu, onaylanması ve veri raporlanmasına ilişkin tebliği yayınladı.

Ağustos 2012: Orman Genel Müdürlüğü, orman sayılan arazilere güneş için ölçüm sistemi kurulumu başvurusu alınmaması için bir genelge yayınladı. Böylece 5346 SK’da açıkça orman sahalarına izin verilmesine rağmen, orman arazilerine GES lisans başvurusu yapılması olasılığı kalmadı. Bu alanlarda geliştirilen projelerin tamamı çöpe atıldı.

Eylül 2012: EPDK, İl Tarım Gıda ve Hayvancılık Müdürlüklerine mera ve hazine arazileri için ölçüm sistemi başvurularında kendisine görüş sorulması talep etti.  Yatırımcılar, yatırım yapmak istedikleri ancak ölçüm için gerekli 25-50 m2 yerin kiralanamadığı sahaların etrafında şahıslara ait tarım parsellerinde ufak bir yer kiralanması için panik halde kiralama işlemlerine başladı. Özellikle Konya ilinde kasım ayının ikinci haftası herhangi bir yerde 25 m2 arazinin 1 yıllık kirası için 10 bin lira istekler gelmeye başladı. Merve ERDİL

www.hurriyet.com.tr / ekonomi

05.01.2013